Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), uzun süredir ülkeleri hava kirliliğiyle daha etkili mücadele etmeye çağırıyor. Bu çevre sorununun her yıl dünya genelinde yaklaşık 7 milyon insanın ölümüne yol açtığı tahmin ediliyor.
BEYİN FONKSİYONLARINI BOZUYOR
Daha önce yapılan çalışmalar, özellikle çapı 2 buçuk mikrometreden küçük olan partiküller (PM2.5) ile bilişsel gerileme arasında bir bağlantı olabileceğini ortaya koymuştu. Ancak, ABD’de yapılan ve türünün ilk örneği olan yeni bir araştırma, PM2.5 maruziyetinin doğrudan merkezi sinir sistemini etkileyerek beyin fonksiyonlarını bozduğunu ortaya koydu.
Pennsylvania Üniversitesi’nden araştırmacılar, 1999 ile 2022 yılları arasında 11 ABD eyaletinde hayatını kaybeden ve demans teşhisi konmuş 602 kişinin otopsi raporlarını inceledi. Yapılan analizlere göre, PM2.5’e yıllık ortalama her 1 mikrogram/metreküp artışla maruz kalan bireylerin beyinlerinde Alzheimer ile ilişkili toksik proteinler olan tau ve amiloid yayılımı yüzde 17 oranında artıyordu.
Bu proteinlerin beyinde birikerek plak ve düğümler oluşturduğu, bunun da Alzheimer hastalığının en belirgin semptomlarına neden olduğu biliniyor.
PM2.5 partikülleri; araç egzozları, odun sobaları ve bazı endüstriyel faaliyetlerden kaynaklanıyor. Gözle görülmeyecek kadar küçük olan bu partiküller, akciğerlerin derinliklerine ve oradan da kan dolaşımına kadar ulaşabiliyor.
KÜRESEL ÖLÇEKTE ARTIŞ VAR
Geçtiğimiz yıl yayımlanan bir başka önemli araştırma ise, Alzheimer vakalarının neredeyse yarısının çocukluktan itibaren önlenebilecek 14 yaşam tarzı faktörüne bağlı olduğunu gözler önüne sermişti. Bu faktörler arasında yüksek kolesterol ve görme kaybı gibi iki yeni risk unsuru da yer alıyor.
Frontiers dergisinde yayımlanan veriler, 1990 ile 2019 yılları arasında Alzheimer ve diğer demans türlerinin görülme oranının yüzde 148 arttığını, toplam vaka sayısının ise yüzde 161 yükseldiğini gösterdi. Uzmanlara göre bu artışta, dünya genelinde hızla yaşlanan nüfusun büyük payı bulunuyor.
