ÖZEL HABER / DİLAN GÖLBAŞI
Ekonomist Özgür Yeleğen’in hazırladığı verilere göre, federatif bir birleşme modeli KKTC’de kamu çalışanları ve emekliler için ağır ekonomik sonuçlar doğurabilir.
Kıbrıs’ta birleşme senaryoları yeniden gündemdeyken, KKTC ve Kıbrıs Cumhuriyeti’nin sosyal güvenlik sistemleri, kamu istihdam yapısı ve emekli maaşları üzerinden yapılan karşılaştırmalar dikkat çekici sonuçlar ortaya koyuyor.
Veriler çarpıcı:
KKTC’de seçmen sayısı 215.611; Rum kesiminde ise 683.432. Bu, Rum tarafında 18 yaş üstü nüfusun KKTC’ye göre 3,17 kat daha büyük olduğu anlamına geliyor.
Kamudan maaş alan kişi sayısı KKTC’de 45.889, Güney Kıbrıs’ta 77.034. Ancak oranlara bakıldığında KKTC'deki kamu istihdamı, Rum kesimine kıyasla 2 kata yakın daha yüksek.
Bu durum, Avrupa Birliği mali denetim mekanizması olan Troyka'nın KKTC kamu yapısında ciddi bir reform talep edeceği öngörüsünü doğuruyor.
EMEKLİLER AVRUPA AYARINDA MAAŞ ALIYOR AMA…
Ocak 2025 verilerine göre KKTC'de 15.796 emekliye 1 milyar 430 milyon TL ödeme yapıldı. Bu, kişi başına aylık ortalama 90.600 TL (yaklaşık 1.928 Euro) maaş anlamına geliyor. Ancak bu rakamlar, bazı aylar toplu fark ödemelerini de içerdiği için bireysel gerçek maaşı tam yansıtmıyor.
FEDERASYON GELİRSE NE DEĞİŞECEK?
Ekonomist Özgür Yeleğen’in analizine göre federasyon senaryosunda KKTC emeklileri ve kamu görevlileri için 5 büyük risk öne çıkıyor:
Emekli maaşlarında düşüş: AB’nin katkı esaslı sistemi nedeniyle, eksik prim günü bulunan binlerce kişi maaşlarında %30 ila %50 arasında kayıp yaşayabilir.
Sağlık paralı hale gelecek: Şu an ücretsiz olan sağlık hizmetleri için emekliler %15-20 oranında katkı payı ödeyecek.
Euroya geçiş şok etkisi yaratabilir: Maaşlar sabitlenirken, fiyatlar AB ortalamasına yaklaşacak. Temel harcamalarda %100-150 artış yaşanabilir.
Sosyal yardımlar kalkacak: Prim ödememiş veya düşük yatırmış vatandaşlar sistem dışında kalacak.
Kurumsal temsil bitecek: KKTC’nin sosyal güvenlik yapısı tasfiye edilecek, emekliler federal düzeyde karar alma süreçlerinden dışlanacak.
"GERÇEKLERİ YAZIYORUM, FEDERASYONCULAR SİZE NEYİ ANLATMIYOR?"
Yeleğen’e göre birleşme sonrası “herkesin daha iyi maaş alacağı ve hizmet kalitesinin artacağı” yönündeki söylemler bir aldatmacadan ibaret. Çünkü KKTC bütçesinin %68’i kamu maaşlarına giderken, bu yükün federasyon içinde taşınması teknik olarak imkânsız.
Ekim 2025 seçimleri bu açıdan tarihi bir dönüm noktası
Seçmen, yalnızca bir Cumhurbaşkanını değil, aynı zamanda emeklilik haklarını, maaşlarını ve sosyal güvencelerini de oylayacak.
